De Vreedzame School is een compleet programma voor basisscholen voor sociale competentie en democratisch burgerschap. Het beschouwt de klas en de school als een leefgemeenschap, waarin kinderen zich gehoord en gezien voelen, een stem krijgen, en waarin kinderen leren om samen beslissingen te nemen en conflicten op te lossen. Kinderen voelen zich verantwoordelijk voor elkaar en voor de gemeenschap, en staan open voor de verschillen tussen mensen.
Het hart van De Vreedzame School wordt gevormd door een lessenserie. In het tweejarige invoeringstraject staat in de teamtrainingen het bijbehorende leerkrachtgedrag centraal. n het eerste jaar ligt het accent op het invoeren van de lessenserie en in het tweede jaar krijgt leerlingmediatie vorm. Daarnaast komen thema’s aan de orde als: sociale veiligheid, omgaan met (ongewenst) gedrag, ouderbetrokkenheid en de Groepsvergadering (het democratisch hart in klas en school waar leerlingen een stem hebben, en mogen meepraten over zaken die hen aangaan).
Pedagogische visie
De Vreedzame School wil kinderen opvoeden tot verantwoordelijke en actieve leden van de gemeenschap. Daartoe beschouwen we de klas en de school als oefenplaats. Kinderen leren dat zij deel uitmaken van de gemeenschap die de klas en school vormt en leren daar een bijdrage aan te leveren. Ze leren oog en oor te hebben voor anderen, zich verantwoordelijk te voelen voor het algemeen belang: initiatiefrijk, zorgzaam en betrokken.
In de pedagogische visie van De Vreedzame School staat een aantal uitgangspunten centraal:
- het constructief oplossen van conflicten met behulp van mediatie
- het creëren van een positieve sociale en morele norm
- het bevorderen van sociale verbondenheid en gemeenschapszin.
In een situatie waar mensen of kinderen bij elkaar zijn, zullen er altijd conflicten (belangentegenstellingen of meningsverschillen) zijn. Het is zinvol om te leren hoe je kunt voorkomen dat er conflicten ontstaan en dat conflicten ontaarden in ruzie. En hoe je, als een conflict toch in ruzie is ontaard, kan werken aan een constructieve oplossing. Daarbij is de rol van de leerlingen cruciaal. Zij leren, naast de vaardigheden om conflicten constructief op te lossen, ook de verantwoordelijkheid te dragen om dat zelfstandig, zonder hulp van volwassenen, te doen. Voor hun eigen conflicten, maar ook voor conflicten van anderen. Alle leerlingen leren te bemiddelen (mediëren) bij de conflicten van klasgenoten.
Sociale verbondenheid en gemeenschapszin
Uit onderzoek blijkt dat problemen bij jongeren veel minder voorkomen wanneer ze opgroeien in een omgeving met sociale verbondenheid: een omgeving waarin zij zich welkom, gerespecteerd en niet gediscrimineerd voelen, waarin ze merken dat er positieve verwachtingen over hen bestaan en waarin ze ondervinden dat ze ‘ertoe doen’. Kinderen hebben het nodig om nodig te zijn.
Natuurlijk zijn er in een omgeving waar kinderen in verkeren regels nodig, maar de sleutel voor een positief klimaat ligt meer in het samen creëren van een cultuur, dan in het bedenken van allerlei regels en codes waar kinderen zich aan dienen te houden. Kinderen moeten het gevoel hebben verantwoordelijk te zijn voor die cultuur, moeten de boodschap krijgen dat ze erbij horen, en dat ze nodig zijn.
Om zo’n verbindende omgeving te bewerkstelligen probeert De Vreedzame School de cultuur van de omgeving waar het kind in verkeert (klas, school) te beïnvloeden. We willen dat die omgeving als een leefgemeenschap wordt gezien, als een oefenplaats voor sociale competentie en actief burgerschap.
De Vreedzame Wijk
De Vreedzame School stelt scholen in staat om een bijdrage te leveren aan de sociale en maatschappelijke opvoeding van kinderen. Die ‘burgerschapsvorming’ vindt echter overal plaats, niet alleen op school. In alle contexten waarin kinderen zich begeven worden zij opgevoed en ‘gevormd’. Vandaar De Vreedzame Wijk.
Wat is De Vreedzame Wijk?
De Vreedzame Wijk is erop gericht om samenhang tussen al die pedagogische contexten te bevorderen, door aan te sluiten bij wat kinderen op school meekrijgen op het gebied van democratisch burgerschap. In de wijk (instellingen, thuis, publieke ruimte) worden op die manier de democratische ‘competenties’ van jeugdigen ondersteund en versterkt.
Waarom De Vreedzame Wijk?
Kinderen leven vaak in gescheiden werelden (school, thuis, opvang, clubjes, straat). Als het lukt om die werelden ‘aan elkaar te knopen’, dan draagt dat bij aan een positieve ontwikkeling van kinderen. Door aan te sluiten bij de werkwijze van de scholen wordt het voor de kinderen duidelijk dat er overal dezelfde verwachtingen, regels en afspraken gelden. Het gaat dan om gebruik van dezelfde begrippen, inspelen op de geleerde vaardigheden, zelfde pedagogische aanpak en manier van omgaan met conflicten en zichtbaarheid van De Vreedzame School-principes.